Eetstoornissen is een verzamelbegrip. Er zijn verschillende soorten eetstoornissen zoals anorexia nervosa, boulimia nervosa, eetstoornis niet anderszins omschreven. Hieronder valt ook de eetbuistoornis en eetproblemen bij (zeer) jonge kinderen.

Meestal wordt bij een eetstoornis direct gedacht aan hele magere modellen maar bij kinderen is het aan de buitenkant niet altijd even duidelijk. Door een tekort aan eten kan het zijn dat een kind niet te dun maar juist te klein is. Meestal geldt alleen voor anorexia dat ondergewicht een kenmerk is voor de eetstoornis. Voor boulimia, de andere bekende eetstoornis, geldt dat deze lastig te herkennen is doordat schaamte een grote rol speelt. Boulimia komt niet veel voor bij kinderen onder de 16 jaar.

Eetstoornissen lijken op steeds jongere leeftijd voor te komen. Dit heeft waarschijnlijk ook te maken met het feit dat ouders en leerkrachten de signalen steeds eerder leren herkennen. Dit geeft goede hoop voor de behandeling van eetstoornissen. Wanneer een eetstoornis serieus wordt genomen en vroeg wordt herkend, is de kans groot dat deze met behulp van de juiste behandeling kan worden genezen.

Anorexia nervosa

Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door een opvallend ondergewicht of een groeiachterstand in combinatie met overdreven: 1) angst om aan te komen, 2) bezig zijn met eten en/of 3) aandacht voor de lichaamsvormen. Iemand met anorexia heeft een verkeerd beeld van het eigen lichaam en neemt zichzelf vaak dikker, groter en ronder waar dan in werkelijkheid zo is. Binnen anorexia nervosa zijn twee verschillende type eetstoornissen aan te wijzen: het type anorexia dat soms eetbuien heeft en overgeeft of andere maatregelen neemt om extra gewicht kwijt te raken en het type dat niets anders doet dan veel te weinig eten.

Boulimia nervosa

Boulimia nervosa lijkt erg op anorexia nervosa. Bij boulimia is er echter meestal geen sprake van ondergewicht. Vaak is aan de buitenkant nauwelijks te zien dat er iets aan de hand is. Dit komt mede doordat schaamte voor het gestoorde eetgedrag er voor zorgt dat het kind dit gedrag goed geheim kan houden. Boulimia wordt gekenmerkt door: regelmatige eetbuien die worden gevolgd door gedrag wat er voor moet zorgen dat het kind het eten/de calorieën weer kwijt raakt. Dit kan door middel van braken, laxeermiddelen of bijvoorbeeld extreem veel bewegen. Ook iemand met boulimia heeft een verkeerd beeld van het eigen lichaam en neemt zichzelf vaak dikker, groter en ronder waar dan in werkelijkheid zo is. Binnen boulimia nervosa bestaan twee type eetstoornissen: het purgerende type, dit is het type boulimia dat gaat braken of laxeren en het niet-purgerende type, dit is het type dat veel gaat bewegen.

Eetstoornis niet anderszins omschreven

Van een eetstoornis niet anderszins omschreven is sprake wanneer niet exact aan de criteria wordt voldaan die bepalen wat anorexia nervosa en wat boulimia nervosa is. Een goed voorbeeld hiervan is de eetbuistoornis, ook wel bekend als de binge eating disorder. De eetbuistoornis lijkt erg op boulimia nervosa met als verschil dat iemand met een eetbuistoornis geen maatregelen neemt om het eten / de calorieën zo snel mogelijk weer kwijt te raken.

Eetproblemen bij (zeer) jonge kinderen

Eetproblemen bij (zeer) jonge kinderen zijn een andere categorie eetproblemen. Soms hebben deze psychische, soms een lichamelijke oorzaak. Op onze website gaan wij niet uitgebreid in op deze eetproblemen, meer informatie hierover kunt u vinden op de website van de Vereniging Nee-eten.

De exacte criteria van de verschillende eetstoornissen kunt u hier lezen.

Veel kinderen met een eetstoornis gaan steeds meer teruggetrokken leven. Als bij u het vermoeden bestaat dat uw kind een eetstoornis heeft, kunt u de signalenkaart gebruiken om na te gaan of uw vermoeden terecht is.

Het is soms moeilijk te bepalen wat er precies met het kind aan de hand is. De kenmerken van een eetstoornis kunnen erg lijken op die van kinderen met een angststoornis, een dwangstoornis, een stemmingsstoornis of autisme. De angst voor het eten of de problemen met eten zijn dus niet per se signalen voor een eetstoornis. Tijdens het proces van de behandeling van een eetstoornis houdt de behandelaar voortdurend in de gaten of er sprake is van een eetstoornis of toch van één van de eerder genoemde stoornissen.

Het kan ook nog zo zijn dat het lijkt alsof er sprake is van een eetstoornis terwijl het kind psychisch helemaal in orde is. Daarom wordt ook altijd lichamelijk onderzoek gedaan zodat een eventuele lichamelijk oorzaak uitgesloten kan worden.

Bij het vermoeden van een eetstoornis kunt u contact opnemen met de huisarts. Deze kan u doorverwijzen naar een kinderarts en/of een psycholoog/psychiater. Het vaststellen van een eetstoornis vereist medische en psychosociale deskundigheid.

Onderzoek bij vermoeden van eetstoornissen

Het onderzoek bestaat uit de volgende onderdelen:

• Een gesprek met ouders en kind. In dit gesprek worden een aantal vaste dingen besproken: de ontwikkeling van het kind tot nu toe en de situatie binnen het gezin.
• Daarnaast vinden ook individuele gesprekken plaats met het kind en de ouders. Hierin wordt het eetgedrag van het kind en het gezin besproken en hierin wordt bij het kind specifiek gevraagd naar het ontstaan en de omvang van de eetstoornis.
• Een adviesgesprek waarin het probleem wordt besproken en uitgelegd door de behandelaar. Hierbij zijn zowel de ouders als het kind aanwezig. De behandelaar vertelt u wat u als ouder kan doen om uw kind te helpen en wat het mogelijke beloop is van de eetstoornis. Tijdens dit gesprek wordt besloten of de behandeling wel of niet wordt gestart.
• Vragenlijsten om het eetgedrag van uw kind te onderzoeken.
• Eventueel extra lichamelijk onderzoek door de kinderarts om een lichamelijk oorzaak uit te sluiten of de ernst en de lichamelijke gevolgen van de eetstoornis te bepalen.

Anorexia nervosa

Anorexia kent verschillende prognoses. Bij kinderen gaat de anorexia in veel gevallen met de juiste behandeling weer over. Anorexia is een ziekte die lang kan duren. Gemiddeld duurt het 4 jaar voordat iemand beter is. Als u en uw kind graag willen dat het beter gaat, slaat de behandeling beter aan. Maar ‘het beter willen worden’ is vaak juist het probleem. Voor het kind is de anorexia vaak een bepaalde vorm van zekerheid waardoor het in het begin vaak helemaal geen hulp wil. De bereidheid en de motivatie groeien meestal tijdens de behandeling.

Anorexia is een gevaarlijke ziekte die echt serieus moet worden genomen. Het risico op overlijden is bij anorexia groter dan bij elke andere psychische aandoening. Gelukkig geldt dit in mindere mate voor kinderen. Wanneer de anorexia vroeg wordt geconstateerd en in of voor de puberteit is begonnen, is de kans groot dat de anorexia volledig verdwijnt. Het risico op overlijden is dus ook een stuk kleiner bij kinderen. In sommige gevallen komt anorexia toch terug na de behandeling of verdwijnt deze ondanks de behandeling nooit helemaal.

Boulimia nervosa

Boulimia is goed te behandelen. Eigenlijk gaat de boulimia met behulp van behandeling bijna altijd over.

Eetstoornis niet anderszins omschreven en eetbuistoornis: Over het verloop en de prognose van de eetstoornis niet anderszins omschreven en de eetbuistoornis is nog maar weinig bekend. Meestal hebben deze stoornissen echter wel voor een groot deel iets gemeen met anorexia of boulimia, waardoor de prognose voor eetstoornis niet anderszins omschreven en de eetbuistoornis vaak lijkt op een van de hierboven beschreven prognoses.

Lichamelijke gevolgen van een eetstoornis

Ondervoeding en regelmatig braken of laxeren kent risico’s. Lichamelijk gevolgen van ondervoeding en regelmatig braken of laxeren zijn meestal voorbij zodra de eetstoornis verdwenen is. Sommige gevolgen kunnen blijvend zijn. Hieronder staan de meest voorkomende lichamelijk gevolgen van een eetstoornis.

Bij ondergewicht

• Uitblijven van de menstruatie
• Groeivertraging
• Donsbeharing met name in het gezicht, op de rug en op de handen
• Haaruitval
• Koud en rillerig, slecht doorbloede handen en voeten
• Buikpijn / opgeblazen gevoel
• Verstopping
• Flauwvallen
• Vertraagde hartslag
• Snel moe / weinig energie
• Bij zeer langdurig ondergewicht (denk aan meerdere jaren) kan het zijn dat de botsterkte ernstig verzwakt; dit proces van slijtage aan de botten kan niet worden teruggedraaid.

Bij braken

• Opgezette klieren
• Buikpijn
• Dikke enkels of elders in het lichaam vocht vasthouden
• Beschadigde knokkels van het vinger in de keel steken (“tekenen van Russell”)
• Hartritmestoornissen
• Afwijkende bloedwaarden die door de (huis)arts goed in de gaten moet worden gehouden
• Tanderosie?

Bij laxeren

• Buikpijn
• Dikke enkels of elders in het lichaam vocht vasthouden
• Hartritmestoornissen
• Afwijkende bloedwaarden die door de (huis)arts goed in de gaten moet worden gehouden